Aktualności

Co frankowicze powinni wiedzieć zanim zdecydują się na spór z bankiem? Poniżej ABC „spraw frankowych”, czyli czy warto pozwać bank i o co tak naprawdę walczymy.

Czym jest kredyt frankowy i jakie są jego rodzaje?

Mówiąc o kredycie frankowym mamy na myśli kredyt indeksowany lub kredyt denominowany. Kredyt indeksowany do franka szwajcarskiego to kredyt, którego wartość została wyrażona w złotówkach, ale w momencie wypłaty środków kredytobiorcy, bank przeliczył saldo zadłużenia na franki szwajcarskie, zgodnie z kursem kupna tej waluty wyznaczanym przez wewnętrzną tabelę banku w dniu wypłaty kredytu lub jego transzy. Raty tego kredytu również są przeliczane („indeksowane”) do franka szwajcarskiego, w ten sposób, że w dniu wymagalności raty bank przelicza ratę księgowaną we frankach na złotówki, po kursie sprzedaży franka również wyznaczanym na podstawie wewnętrznej tabeli banku,  co oznacza że rzeczywista rata kredytu każdorazowo zależy od kursu franka wyznaczanego przez bank. Natomiast kredyt denominowany to kredyt udzielony we frankach, ale wypłacony kredytobiorcy w złotówkach, po przeliczeniu według kursu kupna wyznaczonego w wewnętrznej tabeli banku. Taki mechanizm kredytowy oznacza, że kredytobiorca w chwili zawierania umowy nie wiedział, ile dokładnie otrzyma środków w złotówkach. Przy tym kredycie również raty spłacane są we frankach po ich uprzednim przeliczeniu na złotówki po kursie sprzedaży obowiązującym w wewnętrznej tabeli banku, co podobnie jak w przypadku kredytu indeksowanego powoduje, że kredytobiorca aby spłacić ratę kredytu musi zapłacić bankowi kwotę tej raty w złotówkach, która odpowiada kwocie wymaganej przez bank dla spłaty „raty frankowej”. Oczywiście przy zastosowanych mechanizmach im wyższy kurs franka w tabeli wewnętrznej banku, tym wyższa jest kwota złotówek potrzebna do pokrycia raty.  

Jakie jest sedno problemu kredytów frankowych?

Sam kredyt walutowy jest oczywiście standardowym produktem bankowym dostępnym na rynku, przy czym przez kredyt walutowy powinno rozumieć się kredyt udzielany i spłacany w walucie obcej. Natomiast w tzw. „sprawach frankowych” problematyka polega na mechanizmie przeliczania kwoty kredytu i jego rat na złotówki. Mechanizm przeliczania został w przypadku tych umów oparty o kurs franka szwajcarskiego obowiązujący w wewnętrznej tabeli banków, które udzielały kredytu, co w praktyce oznacza uprawnienie banków do jednostronnego nieograniczonego wyznaczania kursu waluty, do której kredyt jest przeliczany. Takie zapisy umowne pozwalają bankom na „sterowanie” wysokością zobowiązania kredytobiorcy. Tego typu zapisy umowne (klauzule) stanowią postanowienia niedozwolone – tzw. klauzule abuzywne. Z klauzulami abuzywnymi mamy do czynienia, gdy w umowie z konsumentem znajdują się postanowienia  nie uzgodnione z nim indywidualnie (na które konsument nie miał rzeczywistego wpływu). Takie postanowienia umowne nie wiążą konsumenta, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (szczegóły w tym zakresie zawiera artykuł prawników kancelarii z dnia 6 grudnia 2019 r.).

Mechanizmy przeliczania zawarte w umowach frankowych a wyrok TSUE?

Jaki wpływ ma wyrok TSUE na aktualną sytuację frankowiczów? Z założenia, jeżeli w umowie występują klauzule abuzywne, sama umowa pozostaje w mocy, natomiast niedozwolone klauzule nie wiążą konsumenta. Natomiast konkluzja wypływająca z wyroku TSUE sprowadza się do otwarcia sądom krajowym drogi do stwierdzenia nieważności całej umowy kredytowej, jeżeli po wyeliminowaniu tych niedozwolonych klauzul umowa nie może nadal funkcjonować.  

Co to jest stwierdzenie nieważności i jakie są skutki stwierdzenia nieważności umowy frankowej?

Stwierdzenie nieważności umowy kredytowej oznacza, że umowa nie obowiązuje „od samego początku”, tak jakby nigdy nie została zawarta, a strony są zobligowane do zwrotu wzajemnych świadczeń. W takim wypadku kredytobiorca musi zwrócić cały otrzymany od banku kapitał, a bank zobowiązany jest zwrócić kredytobiorcy wszystkie zapłacone raty, odsetki, prowizje, ubezpieczenia i inne opłaty, które kredytobiorca uiścił na rzecz banku w związku z wykonywaniem umowy. W konkluzji może się okazać, że z uwagi na nieuczciwy mechanizm przeliczeniowy kredytobiorca spłacił już całość lub większą cześć kapitału. 

Co jeżeli w umowie występują klauzule niedozwolone, ale umowa może być bez nich dalej wykonywana?

Jeżeli w umowie występują klauzule niedozwolone, ale po ich wyeliminowaniu z treści umowy może być ona nadal wykonywana, mamy do czynienia z bezskutecznością klauzul indeksacyjnych. W takim wypadku kredytobiorca może domagać się od banku zwrotu nadpłaty rat, powstałej w związku ze stosowanym przez bank mechanizmem przeliczania rat kredytu i salda zadłużenia do kursu franka. Jest to tzw. „odfrankowanie” umowy, czyli pozostawienie umowy wyłącznie w złotówkach (z uwzględnieniem kursu franka z dnia zaciągnięcia kredytu), z wyłączeniem jakiegokolwiek powiązania kredytu z walutą obcą. Po odfrankowaniu kredyt staje się kredytem w złotówkach przy oprocentowaniu LIBOR (referencyjna wysokość oprocentowania depozytów i kredytów na rynku międzybankowym w Londynie). Reasumując umowa kredytowa będzie obowiązywała nadal z tym, że bank będzie zobowiązany zapłacić (zwrócić) kredytobiorcy nadpłatę rat w związku z przeliczaniem ich do waluty franka szwajcarskiego według własnego przelicznika, a kredytobiorca będzie spłacał dalsze raty kredytu już w walucie polskiej, bez ich przeliczania do waluty obcej, natomiast udzielony kredyt będzie traktowany jak zwykły kredyt złotówkowy.

Ile kredytobiorca kredytów frankowych może zyskać pozywając bank?

To ile konkretnie kredytobiorca może zyskać pozywając bank zależy od wyliczenia nadpłaty powstałej w wyniku spłaty kredytu, przeliczanego według kursu franka obowiązującego w tabeli banku. Wszystko zależy od wysokości udzielonego kredytu, historii jego spłaty i kursu waluty w dacie spłaty rat. Przed podjęciem decyzji o skierowaniu sprawy na drogę sądową należy dokonać szacunkowego wyliczenia kwoty nadpłaty. Wyliczenie to ma skomplikowany charakter więc w tym zakresie najlepiej zwrócić się o pomoc do profesjonalisty. Stosowne wyliczenia są też dokonywane przez kancelarie specjalizujące się w sprawach frankowych, niemniej jednak w toku sprawy sądowej wiążącego obliczenia tej kwoty i tak dokona biegły sądowy.

Każdy frankowicz, w którego umowie zastosowano nieuczciwe mechanizmy przeliczeniowe ma prawo wystąpić do sądu o stwierdzenie nieważności umowy lub o odfrankowanie jego kredytu i zwrot kwoty powstałej w wyniku spłacania kredytu przeliczanego do franka szwajcarskiego, zgodnie z wewnętrznym kursem banku. To jakie korzyści frankowicz może uzyskać zależy od konkretnego przypadku. Warto więc skonsultować się ze specjalistami i podjąć walkę z nieuczciwymi praktykami banków, w przeciwnym razie frankowiczom przez wiele lat pozostaje spłata zawyżonych rat kredytowych. A przecież pieniądze te można wykorzystać na inne cele…

Każdy jest kowalem własnego losu, skoro więc przy podpisaniu umowy kredytowej frankowicze nie mieli wpływu na ten los i nieuczciwe postanowienia umowne, teraz po wyroku TSUE mają szansę, aby los ten odmienić. Z decyzją nie należy jednak zwlekać zbyt długo z uwagi na obowiązujące terminy przedawnienia roszczeń.

Kancelaria ma prawników i finansistów, którzy pomogą podjąć właściwą decyzję.

Zapraszamy do skorzystania z konsultacji pod numerem telefonu 880 299 001 (telefon dla „frankowicza”).

Dzięki korzystnemu dla kredytobiorców tzw. „kredytów frankowych” wyrokowi Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”) z dnia 3 października 2019 r. sądy polskie uzyskały wykładnię prawa, dzięki której możliwe będzie stwierdzenie nieważności umów kredytów indeksowanych do CHF w sytuacji, gdy zawarte w nich klauzule indeksacyjne okażą się niezgodne z interesem konsumenta. Wyrok TSUE z pewnością przyczyni się do wzmocnienia prokonsumenckiego orzecznictwa w Polsce, a także niewątpliwie spowoduje, że polskie sądy będą miały więcej odwagi do orzekania o najdalej idącej sankcji tj. do stwierdzania nieważności umów, niż robiły to do tej pory.

W rezultacie klienci banków, którzy zawarli niekorzystne dla nich umowy kredytów hipotecznych w CHF mają szansę wygrać spór z bankiem i doprowadzić do unieważnienia lub przewalutowania tych umów kredytowych i odzyskać nawet kilkaset tysięcy złotych.

Pierwszy krok w realizacji tego celu stanowi przeanalizowanie zapisów umowy kredytowej. Jak można przeczytać w Raporcie Rzecznika Finansowego i Rzecznika Praw Obywatelskich z czerwca 2016 r.: „W wielu tych umowach znajdują się klauzule, które są niejasne, niejednoznaczne i nieczytelne dla klientów. Dlatego niektóre z tych klauzul można podważać jako niedozwolone. Ale do pomocy potrzeba prawników specjalizujących się w prawie bankowym”. Aleksandra Wiktorow, rzecznik finansowy, dodaje: „Przeciętny kredytobiorca identyfikuje głównie – najłatwiejszy do zaobserwowania – problem wzrostu salda zadłużenia, wynikający ze stosowania mechanizmu indeksowania lub denominowania kredytu do waluty obcej. Tymczasem te umowy zawierają inne postanowienia powodujące, że klienci płacą wyższe raty niż powinni, a które można uznać za abuzywne, czyli niedozwolone postanowienia umowne”.

Klauzulami abuzywnymi określa się postanowienia umowy, które naruszają interesy konsumenta. Zgodnie z art. 385¹ Kodeksu cywilnego są to postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które nie zostały z nim indywidualnie uzgodnione i jednocześnie kształtują jego prawa oraz obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, naruszając tym samym jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, o ile zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Niedozwolone postanowienia umowne pozostają bezskuteczne wobec konsumenta, już od chwili zawarcia umowy. To oznacza, że po wyeliminowaniu klauzul abuzywnych z umowy kredytu, umowa jest nadal ważna i wiąże strony w pozostałym zakresie, o ile możliwe jest dalsze wykonywanie takiej umowy. W praktyce jednak uznanie klauzul dotyczących przeliczania kursów waluty za niedozwolone często prowadzi do konkluzji, że po wyeliminowaniu ich z treści stosunku prawnego, realizowanie umowy nie jest już możliwe.

Sprzeczność z dobrymi obyczajami oraz rażące naruszenie interesu konsumenta stanowiące klauzule generalne mogą być poddane szerokiej interpretacji. Powołujemy się w tym przypadku na szereg naruszeń, np. wykorzystanie silniejszej pozycji banku będącego podmiotem wyspecjalizowanym w stosunku do konsumenta, brak właściwego poinformowania o ryzykach związanych z kredytami powiązanymi z obcą walutą, czy jednostronne ustalanie kursów walut przez bank.

Klauzule abuzywne najczęściej występujące w umowach kredytowych dotyczą przeliczenia kursu walut przy wypłacie kredytu i spłacie poszczególnych rat według kursu CHF z wewnętrznej tabeli banku.

W umowach kredytowych oprócz abuzywnych klauzul walutowych występują także postanowienia tzw. ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Również te postanowienia obarczone są szeregiem wad prawnych, których stwierdzenie pozwala na uznanie ich za niedozwolone postanowienie umowne, a w konsekwencji wyeliminowanie z treści umowy.

Jak zaznacza Prezes UOKiK, umowa może zostać uznana za nieważną wyłącznie za wyraźną i świadomą zgodą konsumenta. Oceny tej konsument dokonuje na datę rozstrzygania sporu. Kredytobiorca musi mieć zatem pełną świadomość skutków orzeczenia sądu o upadku umowy, ponieważ rodzi to poważne konsekwencje, bowiem w takiej sytuacji na stronach ciąży obowiązek wzajemnego rozliczenia.  W konsekwencji strony zobowiązane są do zwrotu wzajemnych świadczeń w związku z wykonywaniem umowy - kredytobiorca zwraca bankowi wartość zaciągniętego kredytu, zaś bank zobligowany jest zwrócić kredytobiorcy uiszczone przez niego raty, odsetki, prowizje oraz opłaty poboczne.

Dlatego też jeżeli zapadnie decyzja o pozwaniu banku, warto wówczas powierzyć prowadzenie sprawy naszej kancelarii.

Pomimo uzyskania przez frankowiczów na drodze sądowej unieważnienia umów, w dlaszym ciągu pozostaje problem ich rozliczenia. Konsument - kredytobiorca musi zatem liczyć się ze zwrotem wypłaconego kredytu, prz czym sam ma roszczenie o zwrot spłaconych rat, odsetek i marży bankowej. Przed sądami stoi rozstrzygnięcie w zakresie stosowania terminów przedawnienia do roszczeń banków w razie uznania umowy kredytowej za nieważną. Zgodnie z obowiązującym przepisem art. 117 (1) kodeksu cywilnego sąd w „wyjątkowych przypadkach” może nie uwzględnić przedawnienia przeciwko konsumentowi „jeżeli wymagają tego względy słuszności”.

Znowelizowany kodeks spółek handlowych w art. 234¹ wprowadza możliwość przeprowadzenia zgromadzeń wspólników w formie telekonferencji i telezgromadzenia przy pomocy środków komunikacji elektronicznej w czasie rzeczywistym. Rozwiązanie to pozwala na uczestnictwo wspólników w obradach zgromadzenia przebywając w innym miejscu niż miejsce obrad.

Warunkiem przeprowadzenia zgromadzenia w formie telekonferencji lub telezgromadzenia jest dostosowanie umowy spółki oraz wprowadzenie mechanizmów identyfikacji tożsamości wspólników poprzez odpowiednie zabezpieczenia. Spółka nadal pozostaje zobowiązana do wskazania w umowie spółki miejsca zgromadzeń, natomiast miejsce, z którego wspólnik uczestnicy w telekonferencji jest dowolne.

W przypadku odbywania zgromadzeń wspólników przy pomocy środków komunikacji elektronicznej w czasie rzeczywistym trzeba pamiętać o tym, aby do protokołu ze zgromadzenia dołączyć dodatkową listę wspólników głosujących przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej.

Wynik procesu sądowego w sprawie kredytów w szwajcarskiej walucie zależy zarówno od czynników obiektywnych, takich jak treść umowy kredytowej czy podniesionych zarzutów, ale również od linii orzeczniczej danego sądu czy też poglądu sędziego referenta. Ostatnio liczne wyroki korzystne dla kredytobiorców powodują, że kredytobiorcy decydujący się na pozwanie banku spodziewają się orzeczenia stwierdzającego nieważność umowy kredytu.

Mimo to trzeba mieć na uwadze, że linia orzecznicza polskich sądów zmienia się i wciąż zapadają orzeczenia przyjmujące m.in. zastosowanie kursów średnich NBP jako właściwy sposób rozliczenia umowy, czy też uznanie, że umowa kredytu powinna być rozliczana według kursów średnich NBP i brak jest podstaw do wyeliminowania z jej treści postanowień dotyczących indeksacji kursem franka szwajcarskiego.